Морьтой Биндэрчүүд

2015 оны босгон дээр Биндэрчүүд бид Улсын аварга адуучинтай болсон билээ. Мөн өмнөх жил нь буюу 2013 онд А. Алтаншагай гээд манай нутгийн уугуул хүү улсын аварга болж биднийгээ баярлуулсан. Энэ хоёр аварга мэндэлсэн газар нутаг, Эзэн богд ЧИНГИС хааны мэндэлсэн ДЭЛҮҮН БОЛДОГ-ын өвөрт адуучин тэмцээнийг зохион байгуулсан. Адуучин тэмцээнийг үндэсний телевизийн редактор н. Цагаандалайтай хамтран зохион байгуулсан ба Хэнтий нутгийн сум бүрээс адуучин залуус ирж оролцсоноороо онцлог байлаа. Тэмцээний үеэр өв уламжлалаа дээдлэн Морьтон жагсаал, мөсөн шагайн наадгай зохион байгуулсан. Зохион байгуулсан ажилд Аймгийн засаг дарга Ж. Оюунбаатар, ИТХ-ын дарга С. Пүрэвжав, Үндэсний олимпын хорооны дэд ерөнхийлөгч Ц. Дамдин, Батлан Хамгаалахад туслах нийгэмлэгийн дарга Д. Дашзэвэг  болон бусад хүндэт зочид оролцсон юм. 

Үйл ажиллагаанд өндөр настан н. Намсрай гуай, улсын аваргууд үзүүлэх шургуу хийж үзэгч олныг баясгасан.  Тэмцээнд 18 сумын 22 адуучин залуус Уурга шүүрэх, Морьтой шургуулж уургалах, явган шургуулж уургалах, эмнэг булгиулах гэсэн дөрвөн төрлөөр өрсөлдөж 1-р байранд галшар сумын адуучин Р. Эрдэнэбат, 2-р байранд Батноров сумын адуучин Б. Сонинбаяр, 3-р байранд Биндэр сумын адуучин Б. Ариунболд, 4-р байранд Дархан сумын адуучин А. Даваацэрэн, 5-р байранд Жаргалтхаан сумын адуучин Б. Эрдэнэболд нар шалгарч адууны хйиморь өөдөө байлаа.

 +

Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар Морио унацгаая уриаг хэрэгжүүлэх ажил 2014 онд Биндэр суманд иргэдийн санаачлага дор хэд хэдэн онцлог ажлуудаар өрнөлөө. Улсын баяр наадам тэмдэглэхэд гоё морьтой наадамчин, хос морьтон зэрэг номинацуудыг дэвшүүлж иргэд идэвхитэй оролцсон байна. Энэ санаачлага цааш өрнөн малчид болон Нүүдэлчин Биндэръяа малчдын холбоо морьтой малчдын зөвөлгөөнийг “Морьтон Монголчууд” нэрийн дор зохион байгуулж, малчид иргэд өмнөх жилүүдийн зөвөлгөөнөөс илүүтэйгээр оролцлоо. Зөвөлгөөний онцлог нь малчид машин, мотоциклтой биш зөвхөн морьтой оролцож, энэ үйл ажиллагааг дэмжсэн жагсаалыг сумын төвдөө хийж сургууль, цэцэрлэгийн хүүхэд багачуудад морьны соёлыг суртчилсан юм.  Уг үйл ажилаагны үеэр 2014 оны Улсын аварга шалгаруулах тэмцээний ялагч Х. Бат-Эрдэнэ аваргын нэрэмжит шургууг зохион байгуулж Батэрдэнэүүд өнгөтэй байсанаар 1-р багийн малчин Ж. Бат-Эрдэнэ түрүүлж, 2-р багийн малчин Н. Бат-Эрдэнэ удаалав. Морио дээдэлсэний үр өгөөж их байж “Найман шарга” уяачдын холбоо олз омгоор дүүрэн жил болж өнгөрлөө. Өнгөрсөн морин жилийн 02 дугаар сарын 17нд Баянхонгор аймагийн Бөмбөгөр суманд болсон төвийн бүсийн уралдаанд А. Ганбаатар, Д. Батбаяр, а. Сугар нар уралдаанч хүүхдээр  М. Сүхэнбат нар оролцож 1 түрүү, 1 аман хүзүү нэг айргийн 4 , 04 сарын 20 нд Хэнтий аймгийн зүүн хойд бүсийн уралдаан Батноров суманд болж үүнд манай холбооноос 20 гаруй уяачид оролцсоноос Батхишигийн хээр морь 3, Цолмонгийн шарга халзан соёолон айргийн 5, 04 сарын 27 ны хойд бүсийн уралдаан Дадал суманд бага 3 нас уралдсанаас хязааланд Батаагийн үрээ 3т, отгонбаярын үрээ 4т, Шүдлэнд Л. Эрдэнэцогтын үрээ 3т, Даагад мөн Л. Эрдэнэцогтын даага 3,5т хурдлаж хаврын сарууд өнгөрөв. Зуны дэлгэр цагийн эхний уралдаан Чингис хотноо 3 бага нас уралдсанаас хязааланд Т. Батаагийн үрээ түрүү, Шүдлэнд Л. Эрдэнэцогтын үрээ аман хүзүүдэв.

            2014 оны ,7 сарын 03 ны аймгийн наадамд сумаас уяачид оролцож Г. Бямбацогтын хээр соёолон азарганд айргийн 4т, 07 сарын 11 нд хүй долоон худагт улсын баяр наадмаар 2-р багийн залуу уяач Н. Бат-Эрдэнэ саарал халзан азрагатайгаа амжилттай оролцсон. 07 сарын 18 нд Алтаргана наадамд Дашдоржийн саарал соёолон аман хүзүү, Бэрхийн ойд Н. Алтангэрэлийн саарал азарга айргийн 4-т орж өнгөтэй сайхан жилийг үдлээ. 2015 оны сар шинийн

             

 Сар шинийн баярт зориулсан азарга, их нас, соёолонгийн уралдаалга боллоо. 2-р баг, Уяачдын холбоо  хариуцан зохион байгуулсан.

                68 азарга уралдсанаас 2-р багийн иргэн Г.Сүхбаатарын буурал азарга түрүүлж,  1-р багийн иргэн А.Баярсайханы хонгор азарга аман хүзүүдэж, 1-р багийн иргэн Н.Алтангэрэлийн  хул азарга  3-рт ,  4-р багийн иргэн Л.Эрдэнэцогтын хүрэн халзан  азарга 4-рт , 4-р багийн иргэн Х. Юндэндоржийн шарга  азарга 5-рт  тус тус хурдаллаа.

                86  их насны морьд уралдсанаас 2-р багийн иргэн А.Сугарын бор морь түрүүлж,  1-р багийн иргэн Д.Батболдын хээр морь аман хүзүүдэж,  Биндэр сумын 3-р багийн уяач Д.Түмэнжаргалын халиун морь 3-рт, 3-р багийн иргэн Ц.Гандашийн хонгор морь 4-рт,  Баян-Адрага сумын иргэн Ган-Эрдэнийн саарал морь  5-рт тус тус хурдаллаа.

62 соёолон уралдсанаас Батширээт сумын харьяат  Алтантулгын сартай зээрд   соёолон түрүүлж, 2-р багийн иргэн С.Иштөмөрийн хээр соёолон аман хүзүүдэж, Баян-Адрага сумын харьяат Г.Цэндгомбын сартай ухаа соёолон 3-рт, 1-р багийн  иргэн Э.Түмэннастын саарал соёолон 4-рт, Баян-Адрага сумын харьяат Б.Мөнхдэлгэрийн буурал соёолон 5-рт тус тус хурдаллаа.

             Сар шинийн баярт зориулсан азарга, их нас, соёолонгийн уралдаалга боллоо. 2-р баг, Уяачдын холбоо  хариуцан зохион байгуулсан.

                68 азарга уралдсанаас 2-р багийн иргэн Г.Сүхбаатарын буурал азарга түрүүлж,  1-р багийн иргэн А.Баярсайханы хонгор азарга аман хүзүүдэж, 1-р багийн иргэн Н.Алтангэрэлийн  хул азарга  3-рт ,  4-р багийн иргэн Л.Эрдэнэцогтын хүрэн халзан  азарга 4-рт , 4-р багийн иргэн Х. Юндэндоржийн шарга  азарга 5-рт  тус тус хурдаллаа.

                86  их насны морьд уралдсанаас 2-р багийн иргэн А.Сугарын бор морь түрүүлж,  1-р багийн иргэн Д.Батболдын хээр морь аман хүзүүдэж,  Биндэр сумын 3-р багийн уяач Д.Түмэнжаргалын халиун морь 3-рт, 3-р багийн иргэн Ц.Гандашийн хонгор морь 4-рт,  Баян-Адрага сумын иргэн Ган-Эрдэнийн саарал морь  5-рт тус тус хурдаллаа.

62 соёолон уралдсанаас Батширээт сумын харьяат  Алтантулгын сартай зээрд   соёолон түрүүлж, 2-р багийн иргэн С.Иштөмөрийн хээр соёолон аман хүзүүдэж, Баян-Адрага сумын харьяат Г.Цэндгомбын сартай ухаа соёолон 3-рт, 1-р багийн  иргэн Э.Түмэннастын саарал соёолон 4-рт, Баян-Адрага сумын харьяат Б.Мөнхдэлгэрийн буурал соёолон 5-рт тус тус хурдаллаа.

Ивээн тэтгэсэн, хандив өргөсөн иргэдийн нэрсийн жагсаалт:

-          Ц.Базарсад 500 мянган төгрөг,

-          Мянгат малчин Ш.Төмөртогоо 600 мянган төгрөг,

-          мянгат малчин Г.Цогтсайхан 600мянган төгрөг,

-           Э.Цэгээнбаяр 600 мянган төгрөг,

-          4 мянгат малчин Г.Сүхбаатар 600мянган төгрөг,

-          мянгат малчин Д.Базар 500мянган төгрөг,

-          З.Өлзийорших 400 мянган төгрөг,

-          Б.Наранмижид 500 мянган төгрөг,

-          “Биндэръяа буудай” ХХК 15 ширхэг нэмнээ,

-          Д.Хоролсүрэн 30 ширхэг медаль,

-          Ө.Лодойхүү 400мянган төгрөг,

-          Ч.Батбаяр 200 мянган төгрөг,

-          Ш.Намсрай 150 мянган төгрөг,

-          О.Манлайбаяр 400 мянган төгрөг,

-          Ц.Отгонбаяр 200мянган төгрөг,

-          Б.Моломжамц 150мянган төгрөг,

-          Ё.Уламбаяр 400 мянган төгрөг,

-          Ц.Буяннэмэх 300 мянган төгрөг,

-          С.Өлзийсүрэн 200мянган төгрөг,

-          Д.Эрдэнэжамц 300 мянган төгрөг,

-          Т.Батбаяр 300 мянган төгрөг,

-          мянгат малчин С.Нармандах 200 мянган төгрөг, 

-          Л.Пэрэнлэй 50 мянган төгрөг, 

-          2 мянгат малчин Ц.Баатарсүх 400 мянган төгрөг,

-          С.Төмөр-очир 140 мянган төгрөг, 

-          А.Энхболд 50 мянган төгрөг,

-          С.Өлзийхутаг 20 мянган төгрөг, 

-          Г.Мөнхбат 20 мянган төгрөг,

-          Д.Амараа 20 мянган төгрөг,

-          Г.Лувсанжамц 1 хонь,

-          Л.Чойжамц 1хонь 1 ямаа,

-          Б.Сайнцогт 1хонь 1 ямаа,

-          Ц.Алтанхуяг 1 ямаа тус тус хандивласан байна.

Жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулагддаг сар шинийн баярт зориулсан дээд 3 насны морьдын уралдааныг 17-р жарны “Галзууруулагч” хэмээх модон хонин жилийн хаврын тэргүүн сарын шинийн 5-ны өдөр Биндэр сумын Мандалхаан баг зохион байгууллаа. Энэхүү уралдаанд тойргийн сумд болох Батширээт, Баян-адрага, Өмнөдэлгэр, Дадал сумдын уяачдыг хамарсан 68 азарга, 86 морь, 62 соёолон насны морьд  цугласан өргөн дэлгэр сайхан наадам болж өндөрлөлөө. Мөн ЕТV телевизийг 1 сая 700 мянган төгрөгөөр хөлслөн авчирч уралдааны бичлэг хийлгэж сум орон нутгаа суртачлах үйл ажиллагааг давхар зохион байгууллаа.